Σελίδες

22.6.14

Φατάχ-Χαμάς : Η αχίλλειος πτέρνα της επαναπροσέγγισης


Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Foreign Affairs , Τεύχος Ιουνίου 2014



Ενώ η συμφωνία επαναπροσέγγισης Φατάχ-Χαμάς που υπεγράφη στις 23 Απριλίου 2014 αναμένεται να λάβει σάρκα και οστά, με πρώτο βήμα το σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης τεχνοκρατών κοινής αποδοχής, ανοιχτά παραμένουν τα ζητήματα που θα αφορούν την κοινή γραμμή των δύο παλαιστινιακών παρατάξεων ύστερα από επτά χρόνια διχασμού. Παρά τις πολλές αντεγκλήσεις και τη διαφορά των επιλογών σε ιδεολογικό, πολιτικό και διεθνές επίπεδο, η Φατάχ και η Χαμάς, επισήμως τουλάχιστον, παρέρχονται σιγή το ζήτημα της τακτικής που θα κληθούν να ακολουθήσουν σε επίπεδο συνεργασίας των υπηρεσιών τους που καθορίζουν την εσωτερική τους ασφάλεια. Χαρακτηριστική ως προς αυτό ήταν η ξεκάθαρη δήλωση του σημαίνοντος στελέχους της Χαμάς και διατελέσαντος Υπουργός Εξωτερικών της οργάνωσης, Μαχμούντ Αλ-Ζαχάρ στις 30.4.2014 ότι "η συμφωνία επαναπροσέγγισης δεν πρόκειται να αλλάξει τον μηχανισμό διοίκησης των στρατιωτικών δυνάμεων της οργάνωσης" και ότι "οι δυνάμεις ασφαλείας της Χαμάς θα συνεχίσουν να δρουν ανεξάρτητα από την νέα κυβέρνηση εθνικής ενότητας"[1].

Η συνεργασία της Φατάχ και της Χαμάς στον τομέα των υπηρεσιών ασφαλείας και της ανταλλαγής πληροφοριών είναι ίσως το σημαντικότερο από τα ζητήματα που θα κληθούν να διευθετήσουν οι ηγεσίες στη Ραμάλα και στη Γάζα, δεδομένου του παρελθόντος τους όσον αφορά τον τρόπο διαχείρισης και αξιοποίησης των μηχανισμών ασφαλείας καθ' όλη τη διάρκεια του επταετούς διχασμού τους. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η ως άνω δήλωση του Μαχμούντ Αλ-Ζαχάρ δεν σχολιάσθηκε από κανένα πολιτικό στέλεχος αμφοτέρων των μερών, ενισχύοντας την εντύπωση ότι τα σοβαρά ζητήματα που ανακύπτουν μετά τη συμφωνία της 23ης Απριλίου δεν αποτελούν αντικείμενο δημόσια διαβούλευσης.  


Οι υπηρεσίες ασφαλείας της Φατάχ και το Ισραήλ.

Στα πλαίσια των Συμφωνιών του Όσλο είχε καθορισθεί λεπτομερώς το πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο οι υπηρεσίες ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής θα συνεργάζονταν με τις αντίστοιχες υπηρεσίες του Ισραήλ, με σκοπό την διοικητική διευθέτηση ζητημάτων που θα άπτονταν της διακίνησης προσώπων, αγαθών και υπηρεσιών, από και προς τα εδάφη της Παλαιστινιακής Αρχής. Ο μηχανισμός αυτός εφαρμοζόταν τόσο στη Δυτική Όχθη όσο και στη Λωρίδα της Γάζας κατά τρόπο ενιαίο, αφού η πολιτική αρμοδιότητα του Γιασέρ Αραφάτ εκτεινόταν και στις δύο περιοχές με συμπαγή παλαιστινιακό πληθυσμό.

Η κατάσταση μεταβλήθηκε άρδην , όταν η Χαμάς ανέλαβε τον πολιτικό έλεγχο της Γάζας και εν τοις πράγμασι, διακεκριμένες περιοχές της Δυτικής Όχθης διοικούνταν από την Παλαιστινιακή Αρχή και την κυβέρνηση που έδρευε στη Ραμάλα. Η πολιτική ρήξη μεταξύ Φατάχ και Χαμάς το καλοκαίρι του 2007 ήταν επόμενο να μεταβάλει τις προτεραιότητες των υπηρεσιών ασφαλείας της Φατάχ. Νέος τους στόχος ήταν οι πυρήνες της αντιπολιτευόμενης Χαμάς που συνέχιζαν να βρίσκονται και να δρουν στη Δυτική Όχθη. Ο νέος αυτός 'εσωτερικός κίνδυνος' έπρεπε να αντιμετωπισθεί από την Φατάχ και τη διεθνώς αναγνωρισμένη πολιτική της ηγεσία – πλην όμως στερείτο τόσο της απαιτούμενης υλικοτεχνικής υποδομής όσο και του ιδεολογικού υποβάθρου που θα επέτρεπε στον μηχανισμό της Φατάχ να ανοίξει έναν ανοιχτό πόλεμο προς τα άτομα εκείνα που μετά τη σύλληψή τους θα αποκτούσαν τη 'στόφα του αδιαπραγμάτευτου εθνικού ήρωα'.

Οι λεπτοί αυτοί πολιτικοί υπολογισμοί δεν εμπόδισαν την πραγματοποίηση συλλήψεων και φυλακίσεων στελεχών της Χαμάς εκ μέρους των υπηρεσιών ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής. Παράλληλα, Ισραηλινοί αξιωματούχοι και πολιτικοί αναλυτές ποτέ δεν έκρυψαν ότι οι ισραηλινές υπηρεσίες ασφαλείας συνεργάζονταν ομαλά με τις αντίστοιχες υπηρεσίες της Ραμάλα, με τον ισραηλινό στρατό να αναλαμβάνει δράση συλλαμβάνοντας μέλη της Χαμάς ακόμα και εντός των περιοχών "Α" , που υπόκεινται υπό τον πλήρη διοικητικό έλεγχο της κυβέρνησης της Ραμάλας. Άλλωστε, ως προς το σημείο της καταπολέμησης της διείσδυσης της Χαμάς στη Δυτική Όχθη και ενδεχομένως και στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, το Ισραήλ και η Ραμάλα ευθυγραμμίζονταν πλήρως μεταξύ τους.

Τελευταίο παράδειγμα που απέδειξε ακόμα μια φορά το μέγεθος της στενής συνεργασίας τόσο σε επιχειρησιακό επίπεδο όσο και σε επίπεδο συλλογής και ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινιακής Αρχής ήταν η σύλληψη και εκτέλεση εκ μέρους του Ισραηλινού στρατού μεταξύ άλλων και του 22χρονου μέλους της Χαμάς, Hamza Abu al-Haija, τις πρώτες πρωινές ώρες της  22 Μαρτίου 2014, στην πόλη Τζενίν, που βρίσκεται στη βόρεια Δυτική Όχθη και εντός της "Περιοχής Α"[2]. Η επιχείρηση αυτή έλαβε χώρα ενόσω οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις βρίσκονταν στα πρόθυρα κατάρρευσης και οι δημόσιες δηλώσεις των ισραηλινών και παλαιστινίων αξιωματούχων έδιναν την εντύπωση ότι οι δύο πλευρές "συμφωνούσαν αποκλειστικά σε ποια σημεία διαφωνούσαν". Παρ' όλ' αυτά όμως, τα γεγονότα κατέδειξαν ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας και των δύο πλευρών βρίσκονταν σε πλήρη συντονισμό κατά του κοινού εχθρού, που δεν ήταν άλλος από τη Χαμάς και την προσπάθειά της να διεισδύσει στη Δυτική Όχθη.

Το μέγεθος της συνεργασίας αυτής αποδεικνύεται από μια συνέντευξη που ο Hamza Abu al-Haija είχε παραχωρήσει σε ανύποπτο χρόνο -δύο εβδομάδες πριν από την επιχείρηση που είχε αποτέλεσμα την εκτέλεσή του -  στην ιστοσελίδα Al-Risala που εκφράζει πολιτικούς κύκλους της Χαμάς. Στη συνέντευξή του αυτή κατήγγελνε ότι η μυστική αστυνομία της Παλαιστινιακής Αρχής συνεργαζόταν εδώ και πολύ καιρό στενότατα με τις αντίστοιχες ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες με σκοπό να συλληφθεί τόσο ο ίδιος όσο και άλλοι πυρήνες της οργάνωσης, στη Τζενίν και σε άλλες παλαιστινιακές πόλεις[3]. Είχε αναφέρει ότι είχε συλληφθεί κατά το παρελθόν τρεις φορές από τις αρχές ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής και δύο φορές από τον ισραηλινό στρατό. Επιπλέον, η πολύ καλά οργανωμένη στρατιωτική επιχείρηση των ισραηλινών κομάντο, που εισήλθαν στο σπίτι που κρυβόταν ο al-Haija και τον εκτέλεσαν επί τόπου μαζί με δύο άλλα μέλη της Χαμάς, δεν αφήνει αμφιβολίες ότι η συνδρομή της παλαιστινιακής αστυνομίας ήταν αποφασιστικής σημασίας για το όλο εγχείρημα, δεδομένου μάλιστα ότι η φύση της επιχείρησης προϋπέθετε πλήρη αξιοποίηση λεπτομερών πληροφοριών.


Η επομένη της επιχείρησης βρήκε την τοπική κοινωνία της Τζενίν οργισμένη. Ωστόσο, ενώ θα ανέμενε κανείς ότι η στρατιωτική επιχείρηση καθαυτή και η εκτέλεση του al-Haija θα αποτελούσαν ίσως και τη χαριστική βολή των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων που ήδη καρκινοβατούσαν, εν τέλει η ίδια η επικαιρότητα διέψευσε μια τέτοια εκτίμηση. Τα επίσημα παλαιστινιακά ΜΜΕ μετέδωσαν τα απολύτως απαραίτητα. Ο Παλαιστίνιος Πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς, δεν πρόβαλε το γεγονός αυτό ως έστω μία από τις επίσημες αιτίες της διακοπής των συνομιλιών με το Ισραήλ. Αντιθέτως, επιβεβαιώθηκαν οι εκτιμήσεις του ισραηλινού κρατικού ραδιοφώνου, που μεταδόθηκαν λίγες ώρες μετά τη στρατιωτική επιχείρηση στη Τζενίν, σύμφωνα με τις οποίες η εκτέλεση του al-Haija δεν θα προκαλούσε περαιτέρω αντιδράσεις εκ μέρους του Προέδρου Αμπάς ή της Παλαιστινιακής Αρχής, καθότι ήταν "γνωστό τοις πάσι ότι το συγκεκριμένο στέλεχος της Χαμάς αποτελούσε ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να σκάσει από στιγμή σε στιγμή"[4] και θα πραγματοποιούσε άμεσα ένοπλες επιθέσεις σε ισραηλινά στρατόπεδα, σε αστυνομικούς σταθμούς της Παλαιστινιακής Αρχής αλλά και σε εβραϊκούς οικισμούς στη Δυτική Όχθη. Το ισραηλινό ραδιόφωνο είχε επικαλεσθεί 'καλά πληροφορημένες παλαιστινιακές και ισραηλινές πηγές', οι οποίες είχαν διασταυρωθεί – γεγονός που εμμέσως αποδεικνύει τις αιτιάσεις της Χαμάς περί αγαστής συνεργασίας ως προς το συγκεκριμένο περιστατικό μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής, που ελέγχει η Φατάχ, και του Ισραήλ.

Η Χαμάς, με κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν το πολιτικό και το στρατιωτικό σκέλος της στις 22 Μαρτίου 2014, "κάλεσε την Παλαιστινιακή Αρχή να πάψει να συντονίζει τις δυνάμεις ασφαλείας της με εκείνες της Ισραηλινής κατοχής, και να προχωρήσει στην άμεση απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων. Κάλεσε επίσης τον παλαιστινιακό λαό και όλες τις ένοπλες ομάδες να ενωθούν και να στηρίξουν την αντίσταση, καθότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να απελευθερωθεί η Παλαιστίνη." Την ίδια μέρα, ο πολιτικός εκπρόσωπος της Χαμάς στη Τζενίν, Φάουζι Μπαρχούμ, κατηγόρησε ευθέως την Παλαιστινιακή Αρχή ότι "αποδεικνύεται συνεργός της ισραηλινής κατοχής" και οι ιστοσελίδες που ελέγχει η Χαμάς, με πρώτη την Al-Risala, κατεδείκνυαν με σαφήνεια το ρόλο των υπηρεσιών ασφαλείας της Φατάχ. Χαρακτηριστικός είναι ο επίλογος του ρεπορτάζ της εν λόγω ιστοσελίδας, που δημοσιεύθηκε την ίδια μέρα : "Ο Χάμζα σκοτώθηκε αφού έχυσε το αίμα του, ραίνοντας με αυτό την ψυχή της Τζενίν, της πόλης που έζησε και μεγάλωσε, απευθύνοντας πάντοτε τα παράπονά του στον Αλλάχ για την αδικία και την καταδίωξη που υφίστατο από τον ίδιο του τον λαό."

Σημειώνεται πως αυτά τα γεγονότα αυτά συνέβησαν ακριβώς ένα μήνα πριν την 23η Απριλίου 2014, ημέρα κατά την οποία υπεγράφη η συμφωνία επαναπροσέγγισης μεταξύ Φατάχ και Χαμάς.



          Χαμάς και Ισραήλ

Σε αντίθεση με τον θεσμοθετημένο συντονισμό των υπηρεσιών ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής και του Ισραήλ ήδη από την υπογραφή των Συμφωνιών του Όσλο, ανάλογο υπόβαθρο μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ δεν υπάρχει. Από την άλλη όμως, δεν είναι παντελώς ορθό να υποστηριχθεί η άποψη ότι η Χαμάς δεν έχει διατηρήσει καμίας μορφής επαφή με τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας, από το καλοκαίρι του 2007, οπότε και ανέλαβε την διακυβέρνηση της Λωρίδας της Γάζας, έως και σήμερα.

Η αρχή των επαφών Χαμάς-Ισραήλ υπολογίζεται ότι είχε γίνει τον Αύγουστο του 2011, αμέσως μετά την ένοπλη επίθεση που είχε πραγματοποιηθεί στις 18.8.2011 εναντίον ισραηλινού αστικού λεωφορείου κατά μήκος της μεθορίου Ισραήλ-Αιγύπτου στην έρημο Νέγκεβ και λίγα μόλις χιλιόμετρα από το θέρετρο Εϊλάτ της Ερυθράς Θάλασσας. Σε εκείνη την ένοπλη επίθεση - από τις πλέον οργανωμένες των τελευταίων ετών- πρωτοστάτησαν ένοπλοι μαχητές της οργάνωσης "Επιτροπές Λαϊκής Αντίστασης (PRC)" που είχαν την κύρια βάση τους τη Γάζα και είχαν αναπτύξει συνεργασία με πυρήνες της Αλ-Κάιντα στο Σινά. Οι "Επιτροπές Λαϊκής Αντίστασης (PRC)" ανέλαβαν την ευθύνη της επίθεσης, γεγονός το οποίο και είχε ως αποτέλεσμα να προβεί σε αντίποινα η ισραηλινή πολεμική αεροπορία, βάλλοντας κατά στρατιωτικών βάσεων που τηρούσε η οργάνωση αυτή εντός της Λωρίδας της Γάζας.

Παρά το βαρύ παρελθόν που υπήρχε μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ, στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή η Χαμάς διαχώρισε απόλυτα τη θέση της ως προς την ένοπλη εκείνη επίθεση του PRC. Με επίσημη ανακοίνωσή της δήλωσε ότι δεν φέρει καμία ευθύνη για το κτύπημα της 18.8.2011, με χαρακτηριστικότερη τη δήλωση του στελέχους του πολιτικού της σκέλους, Άχμεντ Γιούσεφ, σύμφωνα με την οποία "η Χαμάς δεν βρίσκεται πίσω από την επίθεση, επειδή αυτή δεν στρεφόταν κατά στρατιωτών"[5]. Η ασυνήθιστη αυτοσυγκράτηση της Χαμάς συνοδεύθηκε από σημαντικά κτυπήματα της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας κατά στελεχών και εγκαταστάσεων των "Επιτροπών Λαϊκής Αντίστασης (PRC)", η οποία εκείνη την περίοδο επέκρινε έντονα την πολιτική ηγεσία της Χαμάς, απαιτώντας από εκείνην να αναλάβει περισσότερο επιθετική στάση τόσο κατά του Ισραήλ όσο και κατά της στρατιωτικής ηγεσίας του Μωχάμαντ Ταντάουι στην Αίγυπτο, εξ αιτίας των κατασταλτικών μέτρων που εφήρμοζε κατά των ένοπλων ομάδων των Σαλαφιστών στη γειτονική Χερσόνησο του Σινά.

Υπ' αυτές τις ιδιόμορφες συνθήκες πόλωσης, εκ των πραγμάτων η Χαμάς        -χωρίς ωστόσο να προκαλέσει η ίδια κάτι τέτοιο- βρέθηκε "στην ίδια πλευρά" τόσο με τον αιγυπτιακό παράγοντα –που στην ουσία συνέχιζε να εφαρμόζει την πολιτική Μουμπάρακ καταπολεμώντας τον ισλαμιστικό φονταμενταλισμό - όσο και με την ισραηλινή στρατιωτική μηχανή, που είχε τότε ως άμεσο στόχο της να καταστρέψει την (αντιπολιτευόμενη προς την Χαμάς) οργάνωση των "Επιτροπών Λαϊκής Αντίστασης (PRC)". Η ιδιότυπη αυτή 'έλλειψη δράσης' της Χαμάς, είχε ως αποτέλεσμα να λειανθούν προσωρινά οι  σχέσεις της τόσο με την "κυβέρνηση των Στρατηγών" του Καΐρου, αλλά εμμέσως πλήν σαφώς –και όλως παραδόξως- και με το Ισραήλ. Με δεδομένα τα ως άνω, είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι τότε άνοιξαν οι δίοδοι άτυπης επικοινωνίας μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ με αποτέλεσμα, λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 2011, να συμφωνηθεί η απελευθέρωση του ισραηλινού στρατιώτη Γκιλάντ Σαλίτ που η Χαμάς κρατούσε όμηρο επί μια 5ετία, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση 1.027 μαχητών της Χαμάς από τις ισραηλινές φυλακές. Παράλληλα όμως, ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι από τον Αύγουστο του 2011 και έως τον Οκτώβριο του 2012, η ισραηλινή πολεμική αεροπορία πραγματοποιούσε στη Γάζα αλλεπάλληλες επιχειρήσεις, εκτελώντας στελέχη ενόπλων οργανώσεων. Κανένα από τα στελέχη αυτά δεν ανήκαν στην Χαμάς, αλλά σε ένοπλες ομάδες που την αντιπολιτεύονταν.  

Συγκεκριμένα, κατά την χρονική περίοδο που αρχίζει από την 18.08.2011 (ημέρα της επίθεσης του PRC κατά ισραηλινών πολιτών στην μεθόριο Ισραήλ-Σινά) έως και τον Οκτώβριο του 2012 η ισραηλινή αεροπορία εξουδετέρωσε 7 στελέχη των Επιτροπών Λαϊκής Αντίστασης (PRC), 3 στελέχη του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP), ένα στέλεχος της Ισλαμικής Τζιχάντ, ένα στέλεχος των 'Ταξιαρχιών των Μαρτύρων του Αλ-Άκσα'  και 2 στελέχη της οργάνωσης 'Tawhid al-Jihad'

Η 'σιωπηρή' αυτή εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς –μία εκεχειρία που έπληξε πολύ σοβαρά όλες τις υπόλοιπες ένοπλες οργανώσεις της αντιπολίτευσης στο εσωτερικό της Λωρίδας της Γάζας– διήρκησε 12 μήνες, με 'επίσημη' ημερομηνία λήξης της την 14η Οκτωβρίου 2012, ημέρα κατά την οποία η ισραηλινή πολεμική αεροπορία εκτέλεσε δύο στελέχη της Χαμάς, τους Ezzedine Abu Nasira και Ahmad Fatayer.



Αποτίμηση
 
Δεδομένων των ανωτέρω, και ενόψει της πολιτικής σύγκλισης της Φατάχ στη Δυτική Όχθη και της Χαμάς στη Γάζα, μεγάλο ενδιαφέρον θα παρουσιάσει ο τρόπος με τον οποίον θα καταστεί δυνατή όχι τόσο η πολιτική σύγκλιση ανάμεσα στις δύο αυτές παρατάξεις, όσο η επιχειρησιακή συμφωνία και ενότητα των υπηρεσιών ασφαλείας της Ραμάλας και της Γάζας, οι οποίες με την πάροδο των ετών που μεσολάβησαν, έχουν καθορίσει συγκεκριμένες γραμμές τακτικής απόκλισης αλλά και σύγκλισης με τις αντίστοιχες ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες – και δη για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία.

Είναι σαφές ότι η Φατάχ, καθ' όλη τη διάρκεια του 7ετούς ενδοπαλαιστινιακού διχασμού (2007-2014) εξυπηρετήθηκε από το Ισραήλ ως προς την καταπολέμηση της διεισδυτικότητας της Χαμάς στις πόλεις της Δυτικής Όχθης. Είναι όμως επίσης σαφές ότι και η Χαμάς ενισχύθηκε εμμέσως πλην σαφώς από τις  αεροπορικές επιχειρήσεις των Ισραηλινών, δια των οποίων εξουδετερώνονταν συστηματικά στελέχη οργανώσεων που είχαν σαφή εχθρικό προσανατολισμό έναντί της.

Ως εκ τούτου, εύλογα θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η Αχίλλειος πτέρνα αλλά και η μεγάλη πολιτική πρόκληση της συμφωνίας επαναπροσέγγισης της 23ης Απριλίου 2014 μεταξύ Ραμάλας και Γάζας θα είναι εάν και κατά πόσον θα καταστεί δυνατή η ενοποίηση των δυνάμεων ασφαλείας τους - μία ενοποίηση απαραίτητη για την ομαλή πολιτική τους συνύπαρξη και συμπόρευση. Μοιραίως οι πολιτικές ηγεσίες της Φατάχ και της Χαμάς αργά ή γρήγορα θα κληθούν να "ανοίξουν τα χαρτιά τους" ως προς τους διαύλους επικοινωνίας που τηρούσαν με τον ισραηλινό παράγοντα καθ' όλη τη διάρκεια των ετών του μεταξύ τους διχασμού. Ο χρόνος θα δείξει εάν πράγματι υπάρχει η πολιτική βούληση για τη λήψη μιας τέτοιας σημαντικής, αλλά παράλληλα εξαιρετικά ριψοκίνδυνης απόφασης για τις ηγεσίες αμφοτέρων των παλαιστινιακών παρατάξεων.




[1] Issacharoff, ­Avi ­"Hamas : ­Our ­Gaza ­forces ­won't ­take ­orders ­from­ Abbas" ­Times ­of ­Israel (30.04.2014) http://www.timesofisrael.com/hamas-official-abbas-wont-control-our-forces 
[2] Cohen, Gili – Hass, Amira – Khoury, Jack "Israeli forces kill three in refugee camp raid" Haaretz (22.03.2014) http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/.premium-1.581325
[3]  Το πλήρες άρθρο της ιστοσελίδας Al-Risalah (στα αραβικά) :    
Al-Risalah , "Madha qal Hamza Abu al-Haija li-"l-Risalah" qabl istishhadu ?" [μτφ. "Τι είπε ο Χάμζα Αμπού αλ-Χάιτζα στην (ιστοσελίδα) " Αλ-Ρισάλα" πριν εκτελεσθεί ως Μάρτυρας;" (22.04.2014)    http://alresalah.ps/ar/index.php?act=post&id=90573
[4] Zitun, Yoav "Hamas man killed in Jenin was 'ticking time bomb" Ynet.news.com (22.03.2014) http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4501911,00.html
[5] Pfeffer, Anshel "Hamas : We didn't carry out southern Israel attacks, but we praise them" Haaretz (18.08.2011) http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/hamas-we-didn-t-carry-out-southern-israel-attacks-but-we-praise-them-1.379336

Δεν υπάρχουν σχόλια: