Μεταξύ Γάζας και Αμμοχώστου

Δημοσιεύθηκε στην ελληνική διαδικτυακή έκδοση του περιοδικού Foreign Affairs 

στις 08.08.2014

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Κατά τον εορτασμό της φετινής 40^ης επετείου από την τουρκική εισβολή και κατοχή του βορείου τμήματος της Κύπρου, οι Τουρκοκύπριοι πολιτικοί ηγέτες – σε αντίθεση με άλλες χρονιές- έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στα τεκταινόμενα στη Λωρίδα της Γάζας, παραλληλίζοντας την εκεί πραγματικότητα με την κατάσταση που ισχύει στην Κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο. Οι συνειρμοί που εκφράζονται από επίσημα χείλη στα Κατεχόμενα της Κύπρου, ρίχνουν περισσότερο φως στον τρόπο με τον οποίο η Τουρκοκυπριακή διοικητική οντότητα και η περιφερειακή πολιτική της Τουρκίας συσχετίζουν δύο παράλληλες πραγματικότητες, με αιχμή του δόρατος της κοινής τους θεώρησης δύο λιμάνια, που βρίσκονται τόσο κοντά αλλά και τόσο μακριά το ένα από το άλλο : το λιμάνι της Γάζας και το λιμάνι της Αμμοχώστου.

-------------------------------------

                Στα Κατεχόμενα της Βόρειας Κύπρου η φετινή 40η επέτειος της τουρκικής εισβολής και κατοχής ήταν ξεχωριστή σε σχέση με όλες τις προηγούμενες. Θα ανέμενε κανείς ότι καθαυτό το γεγονός της συμπλήρωσης τεσσάρων δεκαετιών από τα γεγονότα του καλοκαιριού του 1974 θα αποτελούσε από μόνο του το επίκεντρο των επετειακών εκδηλώσεων. Ωστόσο , η επί 40 χρόνια οικονομική και διπλωματική απομόνωση της επονομαζόμενης "Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου" σε συνάρτηση με την έκδηλη απαισιοδοξία της Τουρκοκυπριακής κοινής γνώμης για την μελλοντική πορεία της κατοχικής διοικητικής οντότητας, δεν προσφέρονταν για ευχάριστους απολογισμούς. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη το 2011 από το Τουρκικό Ίδρυμα Έρευνας Οικονομικής Πολιτικής, TEPAV, λιγότερο από το 20% των Τουρκοκυπρίων δήλωναν ευχαριστημένοι από την κατάσταση που επικρατούσε τότε στην "ΤΔΒΚ". Εννέα στους δέκα κατοίκους των Κατεχομένων δήλωναν απαισιόδοξοι για τη βιωσιμότητα του κατοχικού πολιτικού κατεστημένου και της "ΤΔΒΚ".[1] Έκτοτε, κανένα γεγονός δεν συνετέλεσε στο να μεταβληθούν οι απαισιόδοξες τάσεις της τουρκοκυπριακής κοινής γνώμης, όχι μόνο λόγω της στασιμότητας των διαπραγματεύσεων με την Ελληνοκυπριακή πλευρά και της συνεχιζόμενης διπλωματικής απομόνωσης της "ΤΔΒΚ". Η χρηματοπιστωτική κρίση που αντιμετωπίζει η Κυπριακή Δημοκρατία, όσο παράδοξο ίσως ακούγεται, διέψευσε την ελπίδα πολλών Τουρκοκυπρίων πολιτών, που έβλεπαν την οικονομική ευρωστία του νότου ως ευκαιρία διεξόδου από το πολιτικό και οικονομικό αδιέξοδο που επί τέσσερεις δεκαετίες τώρα αντιμετωπίζει ο κατεχόμενος βορράς.

Καθ'όλα τα προηγούμενα χρόνια, οι διχαστικές μνήμες αποτελούσαν το μόνιμο σημείο αναφοράς των επετειακών εκδηλώσεων του κατοχικού καθεστώτος. Αυτή η προσέγγιση δεν εξέπληττε κανέναν. Με αυτόν τον τρόπο, αφ'ενός δικαιολογείτο πολιτικά και ιστορικά η τουρκική εισβολή του 1974 και αφ' ετέρου προβάλλονταν τα οφέλη της μετέπειτα 'Τουρκοκυπριακής χειραφέτησης', απτή απόδειξη της οποίας προβαλλόταν η καθαυτή ύπαρξη της "Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου" – η οποία όμως συνεχίζει να μην αναγνωρίζεται από την διεθνή κοινότητα, με εξαίρεση την κατέχουσα μητέρα-πατρίδα Τουρκία.

Φέτος το κατοχικό καθεστώς επέλεξε να μην προσπαθήσει να ωραιοποιήσει έναν ούτως ή άλλως θλιβερό απολογισμό της διπλωματικής, πολιτικής και οικονομικής του πορείας κατά τα τελευταία 40 χρόνια. Επέλεξε να αξιοποιήσει την ένοπλη σύρραξη Ισραήλ και Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας για να στηρίξει ακόμα μια φορά τη φοβική προσέγγιση της πιθανότητας επανένωσης του νησιού. Οι Τουρκοκύπριοι αξιωματούχοι συσχέτισαν την περιπέτεια που βιώνει σήμερα ο άμαχος πληθυσμός της Γάζας με τα όσα δεινά πιθανόν θα αντιμετώπιζαν οι Τουρκοκύπριοι εάν η τουρκική εισβολή του 1974 δεν είχε συμβεί. Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ντερβίς Έρογλου και σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος των Κατεχομένων παρομοίασαν τον Τουρκοκυπριακό πληθυσμό με τους άμαχους Παλαιστινίους, αφήνοντας να εννοηθούν αντίστοιχοι φοβικοί συνειρμοί, συσχετίζοντας την Ελληνοκυπριακή πλευρά με την παρούσα  Ισραηλινή στρατιωτική δράση στη Γάζα.  

Εκεί που κυβερνά ο παραλογισμός του πολέμου (συνέντευξη στην εφημερίδα "Νέος Κόσμος")

Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στις 4.8.2014 από την εφημερίδα "Νέος Κόσμος" της Μελβούρνης 

και στη δημοσιογράφο Ευγενία Παυλοπούλου

Ανατολική Ιερουσαλήμ, οδός Sultan Suleiman

Μία έρευνα για το διδακτορικό του οδήγησε τον Γαβριήλ Χαρίτο στην απόφαση να αφήσει προσωρινά την Ελλάδα και να εγκατασταθεί στα Ιεροσόλυμα. Η Μεσόγειος και πιο συγκεκριμένα η σύγχρονη και ταραχώδης όπως πάντα από τα βάθη των αιώνων, ιστορία των λαών της πάντα τον συνάρπαζε σε σημείο μάλιστα που έγινε γι’ αυτόν κύριος στόχος μελέτης.

Πριν από ένα χρόνο περίπου όταν εγκαταστάθηκε στα Ιεροσόλυμα φαινομενικά τουλάχιστον η κατάσταση στο Ισραήλ έδειχνε ήρεμη και τα Ιεροσόλυμα τον μάγεψαν.  

«Είναι μία πολυπολιτισμική πόλη όπου μπλέκονται όλα γλυκά. Από τη μια οι θρησκείες, οι γλώσσες, οι πολιτισμοί κι από την άλλη η γνωστή δυτικότροπη πραγματικότητα. Ναι μεν η θρησκεία παίζει μεγάλο ρόλο στην καθημερινότητα, αλλά τα Ιεροσόλυμα παρέμεναν και παραμένουν μία κοσμοπολίτικη πόλη που τα έχει όλα. Η αλήθεια είναι πως υπάρχει ένα αόρατο σύνορο το  οποίο όσοι έρχονται εδώ στα Ιεροσόλυμα έστω και για μία μέρα μπορούνε να το καταλάβουνε.

Τα όρια, αν και αόρατα, είναι ωστόσο σαφή: Η δυτική πλευρά είναι η Δύση και η ανατολική πλευρά είναι η Ανατολή. Αλλά αυτό το αόρατο σύνορο δεν εμποδίζει την κανονική ροή της ζωής ένθεν κακείθεν. Για παράδειγμα θα βγεις το βράδυ θα πας σε ένα μπαρ. Στο μπαρ ή θα είναι όλοι Εβραίοι, ή ξένοι ή και Άραβες και μετά ο ταξιτζής που θα σε φέρει σπίτι σου ίσως να είναι Άραβας ή Εβραίος που θα κατάγεται από την Πολωνία ή την Περσία. Φίλοι μου Άραβες δικηγόροι έχουν πελάτες υπερορθόδοξους Εβραίους ή το αντίθετο. Οι μισοί γιατροί στο κρατικό νοσοκομείο είναι Άραβες» μου λέει ο Γαβριήλ προσπαθώντας να περιγράψει τα Ιεροσόλυμα που ζούσε πριν από δύο μήνες. Ο ενεστώτας χρόνος στην περιγραφή του ακούγεται σαν έκφραση μίας ενδόμυχης ελπίδας, ότι ο παραλογισμός του πολέμου που ένα μήνα τώρα «σφυροκοπά» την ευρύτερη περιοχή δεν θα καταστρέψει την πόλη και την κοινωνία  που αυτός γνώρισε. Είναι μία ενδόμυχη ελπίδα όμως, που η πραγματιστική θεώρηση του Γαβριήλ, ως ερευνητή διεθνών σχέσεων, αναιρεί μέρα με τη μέρα.

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

«Δεν άλλαξαν όλα μονομιάς και οι αλλαγές δεν άρχισαν από τους βομβαρδισμούς στη Γάζα. Είχαν αρχίσει πιο πριν. Άρχισαν από την δολοφονία των τριών εφήβων Εβραίων που είχε γίνει λίγο έξω από τα Ιεροσόλυμα. Τον περασμένο Ιούνιο, όταν επί 18 μέρες ο στρατός έψαχνε στη Δ. Όχθη για να βρει τους δράστες, ο ισραηλινός Τύπος κυκλοφορούσε με πρωτοσέλιδα που ενίσχυαν τα πάθη.  Όταν βρέθηκαν τα πτώματα δόθηκε στη δημοσιότητα ένα τηλεφώνημα που είχε κάνει ο ένας από τους τρεις απαχθέντες εφήβους στην Αστυνομία λέγοντας ότι τον έχουν απαγάγει. Σε εκείνο το τηλεφώνημα ακούστηκε μία φωνή να μιλά σε αραβική γλώσσα και να λέει "κάτω τα κεφάλια" και ύστερα ακούγονταν οι πυροβολισμοί. Αυτή η κασέτα και αυτό το γεγονός δημιούργησε ένα κλίμα εκρηκτικό. Όλες αυτές τις 18 μέρες που είχαν προηγηθεί άκουγα από το παράθυρό μου κάθε μέρα δημόσιες δεήσεις, φωνές, αλαλαγμούς από το Τείχος των Δακρύων για να βρεθούν ζωντανοί οι τρεις νέοι. Η κοινωνία είχε αρχίσει να βράζει. Τα πράγματα έγιναν χειρότερα όταν λίγες μέρες μετά τη δημοσιοποίηση αυτής της κασέτας και την εύρεση των πτωμάτων των τριών εφήβων, έγινε η άλλη δολοφονία. Αυτή του Παλαιστινίου εφήβου από Εβραίους. Τότε άρχισε και η παλαιστινιακή πλευρά να αντιδρά βίαια. Εκείνη την περίοδο η πόλη της συνύπαρξης που εγώ ήξερα, άλλαξε άρδην. Εγώ μένω στην αραβική πλευρά και σε απόσταση πολύ κοντινή από το Τέμενος του Ομάρ.  Την ημέρα που σκοτώθηκε το παιδί των παλαιστινίων άρχισαν και οι οδομαχίες στη γειτονιά μου, κυριολεκτικά έξω από την πόρτα μου. Το τελευταίο κύμα έντασης στην Ιερουσαλήμ ανάμεσα σε Εβραίους και Άραβες υπήρχε ήδη πριν από την στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα».