Σελίδες

8.5.15

Η αραβική ψήφος στο Ισραήλ: Από τα «κόμματα-δορυφόρους» της δεκαετίας του ’50 στον Ενιαίο Αραβικό Συνδυασμό του 2015

Δημοσιεύθηκε από το Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων
Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η έκπληξη των πρόσφατων βουλευτικών εκλογών στο Ισραήλ, της 17ης  Μαρτίου 2015 ήταν η θεαματική διάψευση όλων ανεξαιρέτως των δημοσκοπήσεων, που έφεραν το κεντροδεξιό κόμμα Λικούντ και τον Benjamin Netanyahu να χάνουν την εξουσία.

Ωστόσο, οι ίδιες ακριβώς δημοσκοπήσεις επιβεβαιώθηκαν με ακρίβεια κατανομής βουλευτικών εδρών  ως προς την εκλογική δύναμη του πρώτου στην κοινοβουλευτική Ιστορίας της χώρας ενιαίου αραβικού κομματικού σχηματισμού. Ο «Ενιαίος Αραβικός Συνδυασμός» αναδείχθηκε τρίτη δύναμη στο ισραηλινό κοινοβούλιο, καταλαμβάνοντας 13 από τις συνολικά 120 έδρες της Κνέσετ και 10,61% των εγκύρων ψηφοδελτίων.[1]

Ο Ενιαίος Αραβικός Συνδυασμός συσπείρωσε πέντε κόμματα, τα οποία, παρά τις διαφορετικές πολιτικές και ιδεολογικές τους καταβολές και κατευθύνσεις, τόνισαν την μοναδική αλλά πολύ βασική κοινή τους συνισταμένη: το εθνοτικό τους υπόβαθρο.

Στο παρόν κείμενο εξετάζονται οι ιδεολογικές καταβολές και η κοινοβουλευτική διαδρομή των κομμάτων Hadash, Balad, Raam, Taal και Mada , τα οποία, παραμονές των βουλευτικών εκλογών της 17ης Μαρτίου 2015,  σχημάτισαν τον «Ενιαίο Αραβικό Συνδυασμό».

Εκτίθενται επίσης οι προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπισθούν από τον νεοσυσταθέντα αραβικό κομματικό φορέα, στα πλαίσια του ισραηλινού πολιτικού συστήματος.

Ο ηγέτης του Ενιαίου Αραβικού Κόμματος, Άιμαν Ούντε


Η πρώιμη αραβική παρουσία στο ισραηλινό κοινοβούλιο
(1949 – 1977)
Οι πρώτες κοινοβουλευτικές εκλογές στο Ισραήλ πραγματοποιήθηκαν στις 25 Ιανουαρίου 1949, όταν η πρώτη («Προσωρινή») Κυβέρνηση υπό την πρωθυπουργία του Δαυίδ Μπεν-Γκουριόν ήθελε να στείλει σαφή μηνύματα στη Δύση και κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Βρετανία, ότι το νεοσυσταθέν εβραϊκό κράτος προσανατολιζόταν στα δυτικά κοινοβουλευτικά πρότυπα. Η απόφαση αυτή ελήφθη για να τονισθεί η αρχή του τέλους μίας σύντομης περιόδου προσέγγισης του Ισραήλ με τη Σοβιετική Ένωση και τις ανατολικοευρωπαϊκές Λαϊκές Δημοκρατίες, οι οποίες κατά τη διάρκεια του Α’ Αραβοϊσραηλινού Πολέμου (1947-1949) είχαν παράσχει στρατιωτική και διπλωματική στήριξη. 

Η ισραηλινή εκλογική νομοθεσία ήταν ιδιαίτερα προσεκτική ως προς τα πολιτικά δικαιώματα των αράβων πολιτών του νεοσύστατου κράτους. Τη στιγμή κατά την οποία η  ηγεσία του Δαυίδ Μπεν-Γκουριόν  επιθυμούσε να αποδείξει στη Δύση ότι σέβεται τις αρχές της δημοκρατίας και της ισονομίας ως προς όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες του εβραϊκού κράτους, ο συμπαγής αραβικός πληθυσμός εντός της επικράτειάς του δεν ήταν δυνατόν να αγνοηθεί. Άλλωστε οι διεθνείς επικρίσεις ήταν ισχυρές, με το ζήτημα των παλαιστινίων προσφύγων να απασχολεί έντονα τη Διεθνή Κοινότητα.
Από την άλλη πλευρά, το ιδεολογικό υπόβαθρο της συντριπτικής πλειοψηφίας των εβραϊκών πολιτικών κομμάτων ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με το σιωνιστικό κίνημα. Με έντονο τον απόηχο του Α’ Αραβοϊσραηλινού Πολέμου («Πόλεμος της Ανεξαρτησίας» κατά την ισραηλινή ιστοριογραφία), ο πολιτικός λόγος των εβραϊκών κομμάτων δεν άφηνε περιθώρια για ανοίγματα προς τους ψηφοφόρους με αραβική καταγωγή. Υπ’ αυτό το κλίμα, δεν ήταν ανεξήγητο ότι τόσο το κυρίαρχο κεντροαριστερό κόμμα Mapai[2] του Δαυίδ Μπεν-Γκουριόν, όσο και το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα της αριστερής αντιπολίτευσης Mapam,[3] δεν περιλάμβαναν στα μητρώα των μελών τους πολίτες αραβικής καταγωγής. Από την άλλη,  ήταν ξεκάθαρη η πολιτική βούληση να μην απομονωθεί το αραβικό στοιχείο από τις δημοκρατικές διαδικασίες, πλην όμως ήταν εξίσου ξεκάθαρο ότι το σιωνιστικό κίνημα δεν είχε τη δυνατότητα να αγγίξει τους άραβες πολίτες της χώρας. Οι πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ του ισραηλινού στρατού και των γειτονικών αραβικών κρατών ήταν πολύ πρόσφατες, ως επίσης και η προσφυγοποίηση χιλιάδων αράβων κατοίκων. Αυτά τα δεδομένα προβλημάτιζαν τα κομματικά επιτελεία των εβραϊκών κομμάτων ως προς την ανεύρεση του καταλληλότερου τρόπου προσέγγισης του αραβικού στοιχείου της χώρας με σκοπό τη συμμετοχή τους στο ισραηλινό πολιτικό σύστημα, το οποίο τότε πραγματοποιούσε τα πρώτα του βήματα.

Τα αραβικά ‘κόμματα - δορυφόροι’ (1949 – 1981)
Επίκεντρο της αραβικής ψήφου ήταν η περιφέρεια της Δυτικής Γαλιλαίας, στο Βόρειο Ισραήλ, και ειδικότερα η Ναζαρέτ, το μεγαλύτερο αμιγώς αραβικό αστικό κέντρο που βρισκόταν υπό ισραηλινή κρατική κυριαρχία. Επόμενο ήταν οι πολιτικές ζυμώσεις στον ευρύτερο αραβικό πληθυσμό να συνδέονται άρρηκτα με τους κοινωνικούς συσχετισμούς της τοπικής κοινωνίας της πόλης κατά τη δεδομένη συγκυρία.
Η ισραηλινή πολιτική ηγεσία της εποχής εκείνης επέλυσε το ζήτημα της αραβικής συμμετοχής στις πρώτες ισραηλινές κοινοβουλευτικές εκλογές της 25.1.1949 με τη σύσταση αυτοδύναμων αραβικών ‘κομμάτων-δορυφόρων’. Επρόκειτο περί αραβικών κομματικών σχηματισμών που θα κατέρχονταν αυτόνομα στις εκλογές και εφόσον θα εξέλεγαν βουλευτή, θα στήριζαν το εβραϊκό κόμμα εξουσίας με το οποίο θα συνδέονταν. Έτσι το κυβερνών κεντροαριστερό κόμμα Mapai του Δαυίδ Μπεν-Γκουριόν συνέστησε και στήριξε το πρώτο αραβικό κόμμα-δορυφόρο στην κοινοβουλευτική Ιστορία της χώρας, τον «Δημοκρατικό Συνδυασμό της Ναζαρέτ».[4] Το αριστερό κόμμα Mapam της αντιπολίτευσης ακολούθησε το παράδειγμα του Mapai και στις ίδιες εκλογές σύστησε και στήριξε το δικό του αραβικό ‘κόμμα-δορυφόρο’, τον «Λαϊκό Αραβικό Σύνδεσμο».[5]