Σελίδες

8.2.15

Το Ισραήλ στις κάλπες : Οι βουλευτικές εκλογές της 17ης Μαρτίου 2015 και τα κύρια ζητήματα που τίθενται ενώπιον του εκλογικού σώματος της χώρας


Δημοσιεύθηκε από το Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων




Το συμπέρασμα ότι ‘κάθε εκλογική αναμέτρηση στο Ισραήλ είναι κρίσιμη’ δεν αποτελεί ούτε υπερβολή ούτε σχήμα λόγου. Τα συνεχώς αναφυόμενα προβλήματα ασφάλειας, η στασιμότητα της ειρηνευτικής διαδικασίας για την επίλυση του Παλαιστινιακού ζητήματος, το συγκρουσιακό κλίμα που επικρατεί όχι μόνο στα σύνορα της χώρας αλλά και στο εσωτερικό της ισραηλινής κοινωνίας μεταξύ του εβραϊκού και του αραβικού στοιχείου, σε συνδυασμό με την εξαιρετικά ασταθή περιφερειακή πραγματικότητα – καθιστούν κάθε εκλογική αναμέτρηση στο Ισραήλ ‘μοιραία’,  όχι μόνο για την ίδια τη χώρα, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Οι επερχόμενες ισραηλινές βουλευτικές εκλογές της 17ης Μαρτίου 2015, δεν αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα.


Η αύξηση του εκλογικού πλαφόν και το ενιαίο αραβικό κόμμα

Από τις αρχές Δεκεμβρίου 2014 έως και σήμερα, η χώρα βρίσκεται σε μία παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, κατά την οποία έχουν σημειωθεί πολλαπλές μεταβολές στο έως τώρα υφιστάμενο κομματικό τοπίο. Καταλυτικός παράγοντας είναι η μεταβολή του εκλογικού μέτρου, που προώθησε ο κυβερνητικός συνασπισμός κατά την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο. Σε μια χώρα που επί σειρά δεκαετιών ισχύει το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής με ενιαία περιφέρεια και με κομματικές λίστες που καθορίζονταν ως επί το πλείστον με εσωκομματικές εκλογές, και με αυτονόητη στη συνείδηση του εκλογικού σώματος την πολυκομματική σύνθεση του κοινοβουλίου, η πρόσφατη δραστική αύξηση του εκλογικού πλαφόν για την είσοδο των κομμάτων στο κοινοβούλιο στο 3.25% καθορίζει αποφασιστικά την πορεία του ισραηλινού πολιτικού συστήματος εν γένει - ένα σύστημα που εν πολλοίς βασιζόταν στην κοινοβουλευτική κομματική πολυφωνία. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 1949 έως και το 1991 το εκλογικό πλαφόν ανερχόταν μόλις στο 1%. Από το 1992 έως το 2003 ανήλθε στο 1,5%, και από το 2004 έως και τις προηγούμενες εκλογές του Ιανουαρίου του 2013 οριζόταν στο 2% - ποσοστά που σε σύγκριση με άλλες χώρες της Δύσης είναι εξαιρετικά χαμηλά. Πρακτικά, η υιοθέτηση του νέου εκλογικού πλαφόν της τάξεως 3,25% σημαίνει ότι κανένα πολιτικό κόμμα δεν μπορεί να έχει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση στην 120μελή Κνέσετ εάν δεν έχει εξασφαλίσει προηγουμένως 4 έδρες (που αντιστοιχούν σε περίπου 200.000 ψήφους). Εάν σκεφτεί κανείς ότι, σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, ένα κόμμα 5 εδρών θεωρείτο ‘μεσαίας δυναμικότητας’, τη στιγμή που τα κόμματα εξουσίας κυμαίνοντας μεταξύ των 20 και 30 εδρών, γίνεται αντιληπτός ο λόγος που οδήγησαν πολλά κόμματα και πολιτικές προσωπικότητες της χώρας να αναθεωρήσουν τη θέση τους και να προχωρήσουν σε δραστικές επιλογές κομματικής συμπόρευσης.


Με βάση το νέο εκλογικό πλαφόν αλλά και τις αλλεπάλληλες δημοσκοπήσεις που γεμίζουν τον τηλεοπτικό χρόνο κατά το τελευταίο δίμηνο, προκύπτει το συμπέρασμα ότι το Ισραήλ, αργά αλλά σταθερά, αρχίζει να εμπεδώνει την έννοια του διπολικού/δικομματικού συστήματος, που ισχύει στις περισσότερες δυτικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες : Οι πολιτικές γραμμές καθίστανται περισσότερο διακριτές μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς, με κύριους πόλους αφ’ ενός το κεντροδεξιό νεοφιλελεύθερο Λικούντ υπό τον Μπινιαμίν Νετανιάχου, και αφ’ ετέρου την νεοσυσταθείσα «Σιωνιστική Παράταξη» υπό τον Ιτσχάκ Χέρτσογκ και τη Τσίπι Λίβνι, που ηγούνται του Κόμματος των Εργατικών και του κόμματος ‘Τνουά’ αντίστοιχα.

Η αύξηση του εκλογικού πλαφόν στόχευε αφ’ ενός στη μείωση της επιρροής των μικρών κομμάτων στις εξαιρετικά βραχύβιες κυβερνήσεις συνασπισμού, αφ’ ετέρου θα έδινε τη δυνατότητα να σχηματίζονται ισχυρές κυβερνήσεις με λιγότερους κομματικούς εταίρους. Ωστόσο αυτή η αλλαγή ερμηνεύθηκε ευρέως ως προσπάθεια παρεμπόδισης των μικρών αραβικών κομμάτων να εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο. Το βασικό αντεπιχείρημα που είχε προβληθεί από την εξωκυβερνητική αντιπολίτευση βασιζόταν στο εξής δεδομένο : Κανένα αραβικό πολιτικό κόμμα δεν συμμετείχε –ούτε είχε την πρόθεση να συμμετέχει- σε ισραηλινή κυβέρνηση συνασπισμού. Ως εκ τούτου, καμία ισραηλινή κυβέρνηση δεν διαλύθηκε πρόωρα επειδή κάποιο από τα αραβικά κόμματα ήρε την εμπιστοσύνη του προς αυτήν. Αντιθέτως μάλιστα, ανατρέχοντας στο πρόσφατο παρελθόν διαπιστώνεται εύκολα ότι η εκάστοτε πρόωρη προσφυγή στις κάλπες οφειλόταν ως επί το πλείστον στα μεγάλα κόμματα εξουσίας και όχι στα μικρά. 

Ανεξαρτήτως από την ορθότητα ή μη των επιχειρημάτων και των αντεπιχειρημάτων, η πρώτη εφαρμογή του αυξημένου εκλογικού πλαφόν αναμένεται στις εκλογές της 17ης Μαρτίου. Το βασικότερο δεδομένο που θα προκύψει για πρώτη φορά στη σύντομη ισραηλινή κοινοβουλευτική Ιστορία είναι, ότι όλα τα μικρά αραβικά κόμματα συμμετέχουν στις εκλογές αυτές υπό έναν ενιαίο κομματικό φορέα, φιλοδοξώντας να συσπειρώσουν για πρώτη φορά την ψήφο των ισραηλινών πολιτών αραβικής καταγωγής.