το ελιξήριο της Ενσωμάτωσης

Πριν από 65 χρόνια η Ελλάδα μεγάλωσε.

Απέκτησε τον 51ο Νομό της. Τα Δωδεκάνησα.

Ένα συγκρότημα νησιών και ένας συμπαγής ελληνικός πληθυσμός που ποτέ δεν ξέχασε το εθνικό του μετερίζι, τη γλώσσα του, την καταγωγή του, τα ήθη και τα έθιμά του.

Τα τελευταία χρόνια, και ενώ η οικονομική και κοινωνική κρίση μαστίζει όλη την Επικράτεια, τα Δωδεκάνησα συνεχίζουν να αποτελούν μία από τις επαρχίες της χώρας που έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν στην Ελλάδα οικονομική στήριξη, που τώρα τη χρειάζεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά.

Είναι αλήθεια πως ο τουρισμός σε συνδυασμό με την απαράμιλλη φυσική ομορφιά των νησιών μας κατέστησαν τα Δωδεκάνησα ένα από τα πιο "δυνατά χαρτιά" της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.
Και αυτά τα δυνατά μας χαρτιά δεν κάηκαν.
Υπάρχουν ακόμα.
Ίσως υπάρχουν κι ακόμα περισσότερα, που σήμερα δεν είμαστε σε θέση να συνειδητοποιήσουμε.

Είναι όμως όλα "ύλη";

Τελικά, η "ύλη" είναι αυτή που κρατάει ακμαία μια χώρα, μια κοινωνία ή μια δωδεκάδα νησιά;

Η ταινία "Με Λένε Αμαράντειο" και οι παράλληλες διηγήσεις που παρατἰθενται καθ' όλη τη διάρκειά της αποδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο. 

Η νοσταλγία που γλυκαίνει κάθε τι πικρό, αποκαλύπτει εκείνο το παλιό, ξεχασμένο αντίδοτο που οι Δωδεκανήσιοι ανακαλούσαν στη μνήμη τους σε καιρούς δύσκολους : 

Την εμμονή τους στην παιδεία και στη διατήρηση της ταυτότητάς τους.
Την εμμονή τους να μην ξεχάσουν ποτέ από πού είναι, πού βρίσκονται και πού πάνε. 

Μια εμμονή αθόρυβη, αλλά πέρα ως πέρα υπαρκτή. 

Κι ας τους απαγορεύθηκε να μιλούν την Ελληνική γλώσσα δημόσια από τον "πολιτισμένο" Ιταλό κατακτητή. Κι ας τους επιβλήθηκε να ζουν ως πολίτες Β' Κατηγορίας από όποιον ξένο βρέθηκε να καθορίζει την καθημερινότητά τους μέσα στον ίδιο τους τον τόπο. Κι ας προσπαθούσε να τους πείσει η κάθε μορφής "ύλη" πόσο αδύναμοι, ανήμποροι, ανίκανοι ήταν να ορίσουν οι ίδιοι τη δική τους εθνική μοίρα.

Πράγματι, η έλλειψη "ύλης" δημιουργεί ερωτηματικά και ποικίλους προβληματισμούς.
Η έλλειψη "ύλης" δημιουργεί απελπισμένες αμφισβητήσεις, κοινωνικές εντάσεις και οργή.
Κυρίως όμως, δημιουργεί φόβο.

Ποιο να είναι άραγε αυτό το αντίδοτο
που καλούμαστε να ανακαλύψουμε ξανά από την αρχή;
Ποιο ελιξήριο ψάχνουμε να βρούμε; 

Η απάντηση απλή, όσο και πολύπλοκη :

Το αντίδοτο στην έλλειψη της "ύλης" είναι η -τόσο υποτιμημένη τελευταία- "άυλη" αφθονία.

Είναι η παιδεία και οι αναμνήσεις μας.

Είναι ο,τιδήποτε δεν πουλιέται και δεν αγοράζεται.

Είναι ο,τιδήποτε δεν μπορεί να ..καταστραφεί
-μιας και ο "άυλος πλούτος" μας -που δεν είναι άλλος από τη συλλογική μας μνήμη -
δεν κτίσθηκε, δεν κατασκευάσθηκε, δεν αγοράσθηκε, δεν δανείσθηκε ποτέ και από κανέναν-.

Ο άυλος πλούτος ήταν αυτός που μεταδόθηκε δωρεάν, χωρίς αντίτιμο και χωρίς επιτόκια.
Απλά χαρίστηκε ατόφιος από DNA σε DNA, από γενιά σε γενιά.
Μας κράτησε ενωμένους στα δύσκολα, και τελικά έδιωξε κατακτητές
-όσο κι ας μας φόβιζαν, όσο κι αν μας εντυπωσίαζαν.

Ο άυλος πλούτος μας υπήρχε πριν από μας και θα υπάρχει όταν εμείς πια δεν θα υπάρχουμε. 

Κι αυτός ο άυλος πλούτος, η συλλογική μας μνήμη,
είναι το αντίδοτο που και πάλι θα ..μας επιζήσει.

Απλά, σοφά και νομοτελειακά.

Ας ανακαλύψουμε λοιπόν, και πάλι τα αυτονόητα.

Ας ξεθάψουμε από τα σεντούκια των παππούδων και των γιαγιάδων μας το ελιξήριο της φύτρας μας.

Μπορεί να είναι κρυμμένο, καταχωνιασμένο, αραχνιασμένο,
στοιβαγμένο ανάμεσα σε τόσα άλλα άχρηστα.
Αλλά, είναι ακόμα εκεί.
Και μας περιμένει.

Γι'αυτό ακριβώς το ελιξήριο μιλάει η ταινία "Με Λένε Αμαράντειο".
Και νομίζω πως ειδικά φέτος -που η "ύλη" φαίνεται πως μας προδίδει όλους μέρα με τη μέρα- το περιεχόμενο αυτής της ταινίας ταιριάζει απόλυτα με την φετινή 65η Επέτειο της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα.

Χρόνια μας πολλά  

"Με Λένε Αμαράντειο"

Τον Ιούνιο του 2012 η Αμαράντειος Σχολή , το παλαιότερο ελληνικό δημοτικό σχολείο της πόλης της Ρόδου, συμπλήρωσε εκατό χρόνια ζωής. Ένα σχολείο που δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου από τους Αιγυπτιώτες ευεργέτες της Δωδεκανήσου, Γεώργιο Αμάραντο και την αδελφή του Δέσποινα Αμάραντου, με σκοπό να διατηρηθεί η ελληνική παιδεία και γλώσσα στη Ρόδο, που τότε βρισκόταν υπό Οθωμανική κατοχή. 

Το σχολείο έζησε όλες τις περιόδους της νεώτερης Ιστορίας της Δωδεκανήσου. 

Από τις τελευταίες μέρες της μακροχρόνιας Οθωμανικής Κατοχής, ολόκληρη την Ιταλική κατοχή (1912-1947), κατά τη διάρκεια της οποίας απαγορεύθηκε η δημόσια χρήση και διδαχή της ελληνικής γλώσσας -γεγονός ελάχιστα γνωστό στο ευρύ ελληνικό κοινό- μέχρι την Ενσωμάτωση με την Ελλάδα το 1948 και έως το σήμερα. 

Παράλληλα, η Αμαρἀντειος Σχολή έζησε όλες τις τάσεις και τις αλλαγές που γνώρισε η ελληνική κρατική εκπαίδευση μεταπολεμικά και μεταπολιτευτικά, τόσο ως προς τις ποικίλες μεθόδους διδασκαλίας όσο και ως προς τις μεταβολές που γνώρισε η ελληνική γλώσσα κατά τη διάρκεια των δεκαετιών.

η είσοδος της Αμαραντείου Σχολής 
(φωτογραφία : Τάνια Φραράκη - Μπαλαμπανίδη)

Την ιστορία της Αμαραντείου Σχολής διηγούνται μέσα από τις αναμνήσεις τους τρεις γενιές μαθητών και δασκάλων, ταξιδεύοντάς μας σε ξεχασμένες εποχές. 

Τα πρώτα βήματα της ελληνικής παιδείας στην Δωδεκάνησο, η Ιταλοκρατία και ο ρόλος της Εκκλησίας στον χώρο της εκπαίδευσης, η Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με το σύγχρονο ελληνικό κράτος το 1948, η μετάβαση από την καθαρεύουσα στη δημοτική γλώσσα, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της δεκαετίας του '80 είναι μερικά από τα σημεία που μας διηγούνται οι Ροδίτες μαθητές και εκπαιδευτικοί. 

Μια ταινία καθαρά Ροδιακή, γυρισμένη με μηδενικό προϋπολογισμό.
Μία ταινία για τη συλλογική μνήμη των κατοίκων του νεώτερου νομού της χώρας μας.
Μια ταινία που μιλάει για απλά πράγματα, που δεν πρέπει να ξεχαστούν.

Σκηνοθεσία - Παραγωγή : Γαβριήλ Χαρίτος - Νίκος Τζεδάκης
Σενάριο - Συνεντεύξεις : Γαβριήλ Χαρίτος
Μαγνητοσκόπηση : Νίκος Τζεδάκης - Γιώργος Τζεδάκης
Φωτογραφικό υλικό - Επεξεργασία αρχειακού υλικού : Τάνια Φραράκη - Μπαλαμπανίδη
Μοντάζ : Νίκος Τζεδάκης
Μετάφραση στα αγγλικά - Υποτιτλισμός : Στέφανος Ψαρομήλιγκας.
Διάρκεια : 47'  
Ρόδος, 2012